محمد قاضی، نویسنده و مترجم معاصر ( ۱۲ مرداد ۱۲۹۲ ، ۲۴ دی ۱۳۷۶)

محمد قاضی مترجم پرتلاش و برجسته ایرانی در ۱۲ مرداد ۱۲۹۲ در مهاباد بدنیا آمد و پس از وفات در بیمارستان دی تهران بنا به وصیت خودش در مقبره الشعرا مهاباد به خاک سپرده شد.
محمد قاضی آموختن زبان فرانسه را در مهاباد نزد ادیب کرد "گیومکریانی" آغاز کرد. او که قلبش از دوران نوجوانی برای رشته ادبی می تپید، در دوران تحصیل دبیرستان و دانشگاه به آموختن زبان فرانسه و انگلیسی به صورت تجربی ادامه داد و به ترجمه علاقمند شد.
نخستین قدم او در ترجمه در ابتدای دهه ۱۳۲۰ با ترجمه اثری کوچک به نام کلود ولگرد اثر ویکتورگوهو بود. سه سال بعد با ترجمه جزیره پنگوئن ها اثر آناتول فرانس به دلیل ترجمه شیوا، روان و همچنین موضوع متفاوت کتاب، این اثر را رونق داد. او سپس کتاب شازده کوچولو نوشته سنت اگزوپری را در سال ۱۳۳۳ ترجمه کرد که بارها تجدید چاپ شد. همچنین با ترجمه دوره کامل دن کیشوت اثر میگل سروانتس در سال ۱۳۳۷ که از شاهکارهای او نیز هست، توانست جایزه بهترین ترجمه سال را از دانشگاه تهران دریافت کند.
تعدادی از نویسندگان معروف جهان نخستین بار توسط محمد قاضی به ایرانیان معرفی شدند. وی بیشتر از زبان فرانسوی به فارسی ترجمه کرد. نتیجه تلاش او پس از ۵۰ سال ترجمه، ۶۸ اثر از ترجمه ادبی و آثار خود او به زبان فارسی است.
او در مقدمه کتاب هایش تحلیل های عالی و عقاید جالبی را گنجانده که کتاب های مورد ترجمه او را بسیار جذاب تر می کند. عبداله کوثری با اشاره به جایگاه محمد قاضی در ادبیات ترجمه می گوید: مهمترین ویژگی محمد قاضی این بود که خیلی راحت حال و هوای کتاب، فضا و لحن را در زبان اصلی درمی یافت و می توانست آن را به زبان مقصد برگرداند. احاطه او به زبان فارسی علاوه بر زبان مبدأ و توانایی آفرینش زبان که ترجمه را از سایه زبان مبدأ بیرون بیاورد و در زبان مقصد به آن هویت ببخشد راز موفقیت قاضی بود.

از آثار مهم ترجمه شده توسط وی می توان موارد زیر را نام برد:
زیره پنگوئن ها نوشته آناتول فرانس
چهل روز موسی داغ اثر فرانتز ورفل
شاهزاده و گدا اثر مارک تواین
دن کیشوت اثر میگل سروانتس
زوربای یونانی اثر نیکوس کازانتزاکیس
شازده کوچولو اثر آنتوان دوسنت اگزوپری
سپید دندان اثر جک لندن
مسیح بازمصلوب اثر نیکوس کازانتزاکیس

نان و شراب اثر اینیاتسیو سیلونه
آخرین روز یک محکوم اثر ویکتور هوگو
ماجراجوی جوان اثر ژاک ژروند
باخانمان اثر هکتور مالو:تاریک ترین زندان اثر ایوان اولبراخت
خداحافظ گاری کوپر اثر رومن گاری
ساده دل اثر ولتر
داستان کودکی من اثر چارلی چاپلین
مادر ماکسیم گورکی
و ....
و چند اثر نیز خود به زبان فارسی نوشته است از جمله خاطرات یک مترجم، سرگذشت ترجمه های من، زارا عشق چوپان